بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
پیامها و راهبردها و راهکارهای نظریات و رهنمودهای فضیلت صبر در سخنان بزرگان دین قسمت ششم
- رسول اكرم صلى الله عليه و آله : فَأَمَّا الْحِلْمُ فَمِنْهُ رُكُوبُ الْجَمِيلِ وَ صُحْبَةُ الْأَبْرَارِ وَ رَفْعٌ مِنَ الضِّعَةِ وَ رَفْعٌ مِنَ الخَسَاسَةِ وَ تَشَهِّي الْخَيْرِ وَ تَقَرُّبُ صَاحِبِهِ مِنْ مَعَالِي الدَّرَجَاتِ وَ الْعَفْوُ وَ الْمَهَلُ وَ الْمَعْرُوفُ وَ الصَّمْتُ فَهَذَا مَا يَتَشَعَّبُ لِلْعَاقِلِ بِحِلْمِه حاصل بردبارى: آراسته شدن به خوبيها، هم نشينى با نيكان، ارجمند شدن، عزيز گشتن، رغبت به نيكى، نزديك شدن بردبار به درجات عالى، گذشت، آرامش و تأنى، احسان و خاموشى. اينها ثمره بردبارى عاقل است. تحف العقول ص16
- نظریه رهنمودِ حضرت محمد سلام الله علیه (بردبارى: آراسته شدن به خوبيها، هم نشينى با نيكان، ارجمند شدن، عزيز گشتن، رغبت به نيكى، نزديك شدن بردبار به درجات عالى، گذشت، آرامش و تأنى، احسان و خاموشى. اينها ثمره بردبارى عاقل است.)، دلالت دارد بر اینکه: 1- بردباری موجب آراسته شدن شخصیّت انسان به خوبیها می شود. 2- بردباری موجب هم نشینی با نیکان می گردد. 3- بردباری موجب می شود اشخاص به کارهای نیکو همراهی داشته باشند به نیکوکاری رفتار نمایند. 4- شخصیت افراد نیکوکار ارجمند و ارزشمند است. 5- شخص بردبار عزیز است. 7- شخص بردبار خصلتهایش رفیع می شود. 6- شخص بردبار به انجام کارهای نیک رغبت دارد. 7- شخص بردبار به درجات عالی نزدیک می شود. 8- شخص بردبار عاقل، دارای خصلتهای گذشت، و آرامش و سعۀ صدر و احسان و خاموشی می باشد.
2-1- بردباری بر اثر رشد عقلانی بوجود می آید.
3-1- عاقل بردبار دارای خصلتهای نیکو و فضائل اخلاقی می باشد.
- امام رضا علیه السلام: لَا يَسْتَكْمِلُ عَبْدٌ حَقِيقَةَ الْإِيمَانِ حَتَّى تَكُونَ فِيهِ خِصَالٌ ثَلَاثٌ التَّفَقُّهُ فِي الدِّينِ وَ حُسْنُ التَّقْدِيرِ فِي الْمَعِيشَةِ وَ الصَّبْرُ عَلَى الرَّزَايَا. هیچ بنده اى حقیقت ایمانش را کامل نمى کند مگر این که در او سه خصلت باشد: دین شناسى، تدبر نیکو در زندگى، و بردباری شکیبایى در مصیبت ها و بلاها. تحف العقول ص 446 - بحار الانوار(ط-بیروت) ج 75 ، ص 339
1-2- نظریه رهنمود امام رضا سلام الله علیه (هیچ بنده اى حقیقت ایمانش را کامل نمى کند مگر این که در او سه خصلت باشد: دین شناسى، تدبر نیکو در زندگى، و بردباری شکیبایى در مصیبت ها و بلاها.)، دلالت دارد بر اینکه حقیقت ایمان بندگان خداوند به توحید با سه خصلت فوق کامل می گردد: 1- فقیه شدن دردین و دین شناسی 2- نیکوئی تدبیرِ تقدیر معیشت زندگى، 3- بردباری در مصیبت ها و بلاها.
2-2- بردباری بر اثر رشد عقلانی پدید می اید، ایمان انسان با کارهای نیکو از جمله بردباری کامل می گردد.
3-2- کامل شدن ایمان نیازمند و مستلزم رشد عقلانی و ظهور فضائل اخلاقی در انسان می باشد.
- امام على علیه السلام : إِنَّ المُؤمِنَ... إذا أَصابَتهُ شِدَّةٌ صَبَرَ... وَالمُنافِقُ ... إِذا أصابَتهُ شِدَّةٌ ضَغا؛ مؤمن در گرفتارى صبور است، و منافق در گرفتارى بى تاب. تحف العقول ص 212
1-3- نظریه رهنمودِ امام علی سلام الله علیه (مؤمن در گرفتارى صبور است، و منافق در گرفتارى بى تاب.)، دلالت دارد بر اینکه 1- از نشانه های شخص مؤمن صبوری در گرفتاریها می باشد، که صبوری هم بر اثر رشد عقلانی و آگاهی بوجود می آید. 2- از نشانه های منافق بی تابی در گرفتاریها می باشد، که نفاق از رشد نیافتگی عقلانی و جهل بوجود می آید.
2-3- برای از بین بردن نفاق و برای استمرار و پایداری ایمان و مؤمن بودن باید بر آگاهیهای فضائل اخلاقی و اعتقادات خداپسندانه و رشد عقلانی افزوده شود.
3-3- بردباری فضیلت اخلاقی هست که بر اثر دانش و آگاهی و رشد عقلانی بوجود می آید.
- امام على عليه السلام : خَيرُ النّاسِ مَن اِن اُغضِبَ حَلُمَ وَ اِن ظُلِمَ غَفَرَ وَ اِن اُسىءَ اِلَيهِ اَحسَنَ؛ بهترين مردم كسى است كه اگر او را به خشم آورند، بردبارى نمايد و چنانچه به او ظلم شود، ببخشايد و چون به او بدى شود، خوبى كند. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 285 ، ح 6394
1-4- نظریه رهنمودِ امام علی سلام الله علیه عبارت است از (بهترين مردم كسى است كه اگر او را به خشم آورند، بردبارى نمايد و چنانچه به او ظلم شود، ببخشايد و چون به او بدى شود، خوبى كند.)، دلالت دارد بر اینکه 1- بهترین مردم شخصی هست که اگر او را به خشم آورند، بردبار باشد. 2- بهترین مردم شخصی هست که چنانچه به او ظلم شود، ببخشاید. 3- بهترین مردم شخصی هست که چون به او بدی نمایند، خوبی نماید. 4- بهترین مردم شخصی هست که دارای این سه خصلت باشد: اگر او را را خشمگین نمایند بردبار باشد و اگر به او ظلم نمایند ببخشاید و اگر به او بدی نمایند خوبی نماید.
2-4- همه صفات بردباری، و بخشش و خوبی کردن بر اثر آگاهی و رشد عقلانی و همچنین ظهور فضائل اخلاقی در شخصیت انسانها بوجود می آید.
5- امام على عليه السلام : احْتَمِلْ مَا يَمُرُّ عَلَيْكَ فَإِنَّ الِاحْتِمَالَ سِتْرُ الْعُيُوبِ، وَ إِنَّ الْعَاقِلَ نِصْفُهُ احْتِمَالٌ وَ نِصْفُهُ تَغَافُلٌ. در برابر آنچه بر تو مىگذرد، بردبار باش، زيرا بردبارى، عيبها را مىپوشاند. به راستى كه نيمى از عقل، احتمالات هست و نيمه ديگرش خود را به غفلت زدن است. عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 84 ، ح 2039
1-5- نظریه رهنمودِ امام علی سلام الله علیه (در برابر آنچه بر تو مىگذرد، بردبار باش، زيرا بردبارى، عيبها را مىپوشاند. به راستى كه نيمى از عقل، بردبارى و نيمه ديگرش خود را به غفلت زدن است.)، دلالت دارد بر اینکه 1- باید در برابر آنچه بر انسان می گذرد، انسان باید بردبار باشد، زیرا بردباری عیبها را می پوشاند. 2- نیمی از عقل احتمالات می باشد و نیمی دیگر از مسائل عقل خود را به غفلت زدن می باشد. 3- عقل به همه مسائل یک جا نمی تواند پی ببرد و یا در مورد همه مسائل به یقین نمی تواند اظهار نظر نماید، به همین دلیل بردباری سبب می شود که نقص و عیب انسان در پی نبردن به همه مسائل و یا عدم توانائی اظهار همه مسائل پوشیده می ماند. 2-5- لازم به ذکر است که نظریه فوق بدین معنا نیست که اگر انسان نیاز دارد بداند و آگاهانه عمل نماید تحقیق ننماید و با آگاهی عمل ننماید، بلکه بندگی خداوند و به رضایتمندی خداوند عمل نمودن بر اثر علم و آگاهی ممکن می گردد، منتها شخص بردبار جائی که لازم است عیبش پوشیده بماند با بردباری جهلش آشکار نمی شود.
2-5- انسانها بر همه مسائل عالم نیستند و یا همه انسانها همه راه حلهای مسائل را نمی دانند، بنابراین با بردباری و البته آگاهانه باید در رابطه با مسائل اقدام نمایند.
6-دعای متناسب با نظریات و رهنمودهای فضیلت صبر در سخنان بزرگان دین قسمت ششم
خداوندا! آنچنان بردباری به بندگان عطا نما، تا با خوبیها آراسته شوند و با نیکان همنشین گردند و بندگانت ارزشمند و عزیز و ارجمند باشند.
پروردگارا! آنچنان انسانها را به الطاف عمیمت با بردباری به درجات عالی برسان تا به نیکی رغبت داشته باشند و با آرامش و شرح صدر و سعۀ صدر و احسان و خاموشی عاقلانه با حلم به سعادتمندی زندگی خویش را به سرانجام برسانند.
خداوندا! به الطاف بی پایانت چنان نما که بندگانت با دین شناسی و فقیه شدن در دین و تدبیر تقدیر معیشت زندگی و حلم و بردباری در مصیبتها و بلاها، ایمانشان به توحید و اصول و احکام دین کامل شود.
پروردگارا! بندگانت را به آگاهی و رشدی برسان تا در گرفتاریها بردبار و صبور باشند و به الطاف بی پایانت چنان نما تا بندگانت نسبت به خشم بردبار باشند و چنانچه دچار ظلم شوند ببخشایند و بدیها را با خوبی پاسخ دهند.
خداوندا! بندگان را چنان حلمی عطا نما تا در برابر آنچه به آنها می گذرد با بردباری رفتار نمایند و به الطاف عمیمت عیبهای بندگان را بپوشان و آنان را از نا آگاهی و رشد نیافتگی به عظمت علم و آگاهی و حکمت و نورت به آگاهی و رشد و تعالی عقلانی رسان و با بردباری در کارها به حُسنِ تصمیم گیری و اقدام موفق دار.
7- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت ( از جمله نشرها و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و مبلغین و رسانه ها)، برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، قرار دهند.
2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، و تولید کنندگان محتوای ادبیّات و بسترهای تبلیغاتی و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم هماهنگ با دیدگاههای قرآن و چهارده معصوم سلام الله علیهم مطالب تعلیم و تربیتی بهای لازم را بدهند و به مطالب به اندازه پرداخته شود و آن را به جامعۀ هدف به تعالی لازم عرضه نمایند.
گل افشان گل محمدی