بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
پیامها راهبردها و راهکارهای نظریات و رهنمودهای صبر در سخنان بزرگان دین قسمت اول
- رسول اكرم صلى الله عليه و آله : اَلصَّبرُ ثَلاثَةٌ: صَبرٌ عِندَ المُصيبَةِ، وَ صَبرٌ عَلَى الطّاعَةِ و َصَبرٌ عَنِ المَعصيَةِ؛ صبر سه نوع است: صبر در هنگام مصيبت، صبر بر طاعت و صبر بر ترك گناه. كافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص91، ح15
- نظریه اقسام صبر از حضرت محمد سلام الله علیه (صبر سه نوع است: صبر در هنگام مصيبت، صبر بر طاعت و صبر بر ترك گناه.)، دلالت دارد بر اینکه اقسام صبر عبارت است از: 1- صبر در هنگام مصيبت، 2- صبر بر طاعت 3- صبر بر ترك گناه.
2-1- مصیبت و اطاعت نمودن خداوند و حجت خداوند و ترک گناه به صبر نیاز دارد و انسان با فضیلت حسنه اخلاق صبر موجب می شود شخصیت خود را به تعالی به رشد برساند و صبر زینت و زیبنده شخصیت انسان است و با صبر است که انسان با تحمل مصائب برای رضایت خداوند زندگی برایش آسان می گردد و روحیه بهتری خواهد داشت و با صبر است که برای انسان اطاعت از خداوند و حجت خداوند و احکام دین برایش آسان می گردد و با فضیلت زینت صبر است که انسان می تواند گناهان را برای رضایت خداوند ترک نماید و خود را آراسته بنماید.
- امام على عليه السلام : اَلصَّبرُ اَن يَحتَمِلَ الرَّجُلُ ما يَنوبُهُ و َيَكظِمَ ما يُغضِبُهُ؛ صبر آن است كه انسان گرفتارى و مصيبتى را كه به او مى رسد تحمل كند و خشم خود را فرو خورد. عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 56 ، ح 1439
- نظریه معنا و ویژگیهای صبر از امام علی سلام الله علیه (صبر آن است كه انسان گرفتارى و مصيبتى را كه به او مى رسد تحمل كند و خشم خود را فرو خورد.)، دلالت دارد بر اینکه معنای صبر عبارت است از اینکه: انسانها در گرفتاریهائی که به آنها می رسد برای رضایت خداوند تحمل نمایند و خشمگین نشوند و بر خود مسلط باشند. پس تحمل نمودن و صبر بر مصیبت یا گرفتاری و ترک گناه و اطاعت از خداوند می تواند زیبنده باشد و انسان را از رفتارهای ناشایسته و ناسپاسیها که برای وقار شخصیتش ناپسند و زشت می باشد، مصون دارد و حفظ نماید.
3-رسول اكرم صلى الله عليه و آله : عَلَامَةُ الصَّابِرِ فِي ثَلَاثٍ أَوَّلُهَا أَنْ لَا يَكْسَلَ وَ الثَّانِيَةُ أَنْ لَا يَضْجَرَ وَ الثَّالِثَةُ أَنْ لَا يَشْكُوَ مِنْ رَبِّهِ تَعَالَى لِأَنَّهُ إِذَا كَسِلَ فَقَدْ ضَيَّعَ الْحَقَّ وَ إِذَا ضَجِرَ لَمْ يُؤَدِّ الشُّكْرَ وَ إِذَا شَكَا مِنْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ عَصَاهُ. صبور سه نشانه دارد : اول آن كه سستى نمى كند ، دوم آن كه افسرده و دلتنگ نمى شود و سوم آن كه از پروردگار خود شِكوه نمى كند ؛ زيرا اگر سستى كند، حق را ضايع كرده، و اگر افسرده و دلتنگ باشد شكر نمى گذارد و اگر از پروردگارش شكوه كند او را معصيت كرده است . علل الشرايع، ج2، ص498، ح1
1-3- نظریه ویژگیهای فضیلت صبر از حضرت محمد سلام الله علیه (صبور سه نشانه دارد : اول آن كه سستى نمى كند ، دوم آن كه افسرده و دلتنگ نمى شود و سوم آن كه از پروردگار خود شِكوه نمى كند ؛ زيرا اگر سستى كند، حق را ضايع كرده، و اگر افسرده و دلتنگ باشد شكر نمى گذارد و اگر از پروردگارش شكوه كند او را معصيت كرده است .)، دلالت دارد بر اینکه از جمله نشانه های صبور عبارت است از: 1- انسان صبور سستی نمی کند. 2- انسان صبور افسرده و دلتنگ نمی شود. 3- انسان صبور از خداوند شِکوه نمی کند. 4- هر کدام از رفتارهائی که نشانه بی صبری هست، تاثیرات ناخوشایند و نامناسبی با سلامتی رفتاری انسان دارد، اگر انسان سستى كند، حق را ضايع كرده، و اگر انسان افسرده و دلتنگ باشد شكر نمى گذارد و اگر انسان از پروردگارش شكوه نماید موجب معصیت خود می شود.
4-رسول اكرم صلى الله عليه و آله : فَلِلصَّبْرِ أَرْبَعُ شُعَبٍ الشَّوْقُ وَ الشَّفَقَةُ وَ الزَّهَادَةُ وَ التَّرَقُّبُ فَمَنِ اشْتَاقَ إِلَى الْجَنَّةِ سَلَا عَنِ الشَّهَوَاتِ وَ مَنْ أَشْفَقَ مِنَ النَّارِ رَجَعَ عَنِ الْمُحَرَّمَاتِ وَ مَنْ زَهِدَ فِي الدُّنْيَا تَهَاوَنَ بِالْمُصِيبَاتِ وَ مَنْ تَرَقَّبَ الْمَوْتَ سَارَعَ إِلَى الْخَيْرَات. صبر چهار شعبه دارد: شوق، ترس، زهد و انتظار، هر كس شوق بهشت داشته باشد، از هوا و هوس دست مى كشد و هر كس از آتش بترسد، از حرام ها خود را نگه مى دارد و هر كس به دنيا بى اعتنا باشد ، گرفتارى ها را به چيزى نگيرد و هر كس منتظر مرگ باشد، در كارهاى خير بكوشد. معدن الجواهر، ص 40
1-4- نظریه فلسفه و عوامل فضیلت صبر از حضرت محمد سلام الله علیه (صبر چهار شعبه دارد: شوق، ترس، زهد و انتظار، هر كس شوق بهشت داشته باشد، از هوا و هوس دست مى كشد و هر كس از آتش بترسد، از حرام ها خود را نگه مى دارد و هر كس به دنيا بى اعتنا باشد ، گرفتارى ها را به چيزى نگيرد و هر كس منتظر مرگ باشد، در كارهاى خير بكوشد.)، دلالت دارد بر اینکه از جمله علتهای مؤثر در صبر چهار عامل می باشد:1- شوق. 2- ترس. 3- زهد. 4- انتظار. و فلسفه عوامل صبر عبارت است از اینکه 1- هر كس شوق بهشت داشته باشد، تحمل اطاعت خداوند بر او آسان شود و کار حرام انجام نمی دهد. 2- هر كس از آتش جهنم بترسد، کار حرام انجام ندهد. 3- هر كس به دنيا بى اعتنا باشد ، گرفتارى های دنیا را بزرگ نمی داند. 4- هر كس مرگ را عاقبت زندگی در دنیا بداند، در انجام كارهاى خير بكوشد.
حدیث (5) رسول اكرم صلى الله عليه و آله : ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ جَمَعَ اللَّهُ لَهُ خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ الرِّضَا بِالْقَضَاءِ وَ الصَّبْرُ عِنْدَ الْبَلَاءِ وَ الدُّعَاءُ عِنْدَ الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ.كسى كه سه خصلت در او باشد خداوند خير دنيا و آخرت را براى او فراهم مى كند: خشنودى به مقدّرات، صبر در بلا و دعا در سختى و راحتى . بحارالأنوار(ط-بیروت) ج68، ص156، ح71
1-5- نظریه عوامل یاری دهنده انسان در صبر از حضرت محمد سلام الله علیه (كسى كه سه خصلت در او باشد خداوند خير دنيا و آخرت را براى او فراهم مى كند: خشنودى به مقدّرات، صبر در بلا و دعا در سختى و راحتى)، دلالت دارد بر اینکه عوامل یاری دهنده در صبر و رضایتمندی خداوند از بندگی انسانها عبارت است از:
- خشنود بودن به مقدّرات 2- صبر و تحمل بلا 3- دعا نمودن در سختیها. 4- پاداشی که در انتهای متعالی رفتار نمودن انسانها از جانب خداوند به آنها عطا می گردد و خداوند عزوجل خیر دنیا و آخرت را برای انسانهای صابر فراهم می آو.رد.
- انسانها باید به دانائی و رشدی برسند که بتوانند مشکلات متعددی که در جلوی راهشان هست در مرتبه اول پیشگیری نمایند و در صورت وقوع آن، با مشکلات به درستی و با حلم و دانائی و به تعالی رفتاری مواجه شوند.
- برای اینکه انسانها بتوانند از بوجود آمدن مشکلات پیشگیری لازم را بنمایند و در صورت مواجه با حلم و علم به تعالی رفتار نمایند، باید دانش و مهارتهای لازم را بیاموزند و توانمندیها و توان بکارگیری این توانمندیها به تعالی پرورش یابد، بطوری که در مواقع لازم دارای رفتاری متناسب با رضایتمندی خداوند داشته باشد.
- بهره مندی از دانائی و توانمندیهای لازم در مواجه با مسائلی که به صبر و به کارگیری حلم و دانش نیاز دارد، موجب ارتقاء شخصیت فردی و اجتماعی و حاکمیتی افراد و خانوادهها می گردد.
6-
- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت ( از جمله نشرها و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و مبلغین و رسانه ها)، برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، قرار دهند.
2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، و تولید کنندگان محتوای ادبیّات و بسترهای تبلیغاتی و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم هماهنگ با دیدگاههای قرآن و چهارده معصوم سلام الله علیهم مطالب تعلیم و تربیتی بهای لازم را بدهند و به مطالب به اندازه پرداخته شود و آن را به جامعۀ هدف به تعالی لازم عرضه نمایند.
گل افشان گل محمدی