بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
پیامها و راهبردها و راهکارهای شخصیتهای برتر در خصلت اخلاقی فرو خوردن خشم در نظریات معصومین سلام الله علیهم قسمت دوم
1- پيامبر صلى الله عليه و آله: اَلصَّرعَةُ كُلُّ الصَّرعَةِ الَّذى يَغضبُ فَيَشتَدُّ غَضَبُهُ وَيَحمَرُّ وَجهُهُ وَيَقشَعِرُّ شَعرُهُ فَيَصرَعُ غَضَبَهُ؛ كمال دليرى آن است كه كسى که خشمگين شد ه و خشمش شدّت گرفته و چهره اش سرخ شده و موهايش می لرزد، امّا بر خشم خود چيره گردد. نهج الفصاحه، ح 1872
1-1- کمال دلیری در فرو خوردن خشم است.
2-1- تاثیرات خشم فرد خشمگین عبارت است از: كسى که خشمگين شد ه و خشمش شدّت گرفته و چهره اش سرخ شده و موهايش می لرزد، اگر تاثیرات خشم را بتوانی نگذاری ظهور نماید و و خشم را فرو بخوری کمال دلیری در آن است.
3-1- برای فرو بردن خشم باید مدیریت نگرش و رفتار در مواجه وقایع غیر منتظره داشت و با نگرشهای اعتقادی و روانشناسانه و مدیریت رفتار اسلام در رابطه با اهمیّت و ارزشمندی و چگونگی مهار خشم و همچنین نگرشهای و فضائل اخلاقی مانند صبر، گذشت، حلم، و شرح صدر و همچنین ذکرهائی که در انسان موجب تعالی ظرفیتها و اخلاق می شود، آشنا شد و در مورد آنها برای مدیریت نگرش و رفتار خود در مواجه با مسائل مختلف تدبیر نمود.
2- امام على عليه السلام: بِئسَ القَرينُ الغَضَبُ: يُبدِى المَعائبَ ويُدنِى الشَّرَّ وَيُباعِدُ الخَيرَ؛ خشم هم نشينی بسيار بدى است: عيب ها را آشكار، بدى ها را نزديك و خوبى ها را دور مى كند. غررالحكم، ج3، ص 257، ح4417
1-2- خشم هم نشینِ بدی است.
2-2- از جمله تاثیرات خشم عبارت است از اینکه خشم موجب می شود عیبها آشکار شود و خشم بدیها را نزدیک و خوبیها را دور می نماید.
3-2- برای پرهیز از خشم باید به عواقب آن توجه داشت و باید به مسائل تاثیرات خشم و مزیتهای پرهیز از خشم و چگونگی پرهیز و و فرو خوردن و کنترل خشم باید آگاه و عالم شد.
3- امام على عليه السلام: اَقدَرُ النّاسِ عَلَى الصَّوابِ مَن لَم يَغضَب؛ تواناترين مردم در تشخيص درست كسى است كه خشمگين نشود. غررالحكم، ج2، ص408، ح3047
1-3- فرو خوردن خشم، نشان دهندهِ تشخیص درست می باشد.
2-3- تواناترین مردم در تشخیص درست، کسی است که خشمگین نشود.
3-3- میزان تشخیص درست مسائل، در میزان فرو خوردن خشم مؤثر است.
4- امام صادق علیه السلام:لَيسَ مِنّا مَن لَم يَملِكُ نَفسَهُ عِندَ غَضَبِهِ؛كسى كه هنگام خشم خوددار نباشد، از ما نيست.كافى، ج2، ص 637، ح2
1-4- یکی از نشانه های شیعه و پیرو معصومین سلام الله علیهم فرو خوردن خشم است.
2-4- فرو خوردن خشم یکی از اساسی ترین احکام و اصول و مبانی فضائل اخلاقی می باشد.
3-4- گر چه نگرشها و الگوها در فرو خوردن خشم مؤثر است، اما فرو خوردن خشم کنترل نفس و خلق انسانی می باشد و لذا برای رسیدن به رشد نتعالی فرو خوردن خشم نیاز به تمرین و ممارست دارد.
5- امام صادق علیه السلام:مَن غَضِبَ عَلَيكَ ثَلاثَ مَرّاتٍ وَلَم يَقُل فيكَ سوءا فَاتَّخِذهُ لِنَفسكَ خَليلاً؛ هر كس سه بار بر تو خشم گرفت ولى به تو بد نگفت، او را براى خود به دوستى انتخاب كن. معدن الجواهر، ص 34
1-5- اگر فردی سه بار حتی در بدترین وضعیت یعنی در مواجه با مسائل خشمگین شود، ولی این اندازه توانمندی داشته باشد که بد نگوید، می شود روی دوستیش حساب نمود.
2-5- یکی از معیارهای انتخاب دوست این است که ببینی در زمانی که فرد با مسئله ای که ناراحت می شود، مواجه می شود، چه عکس العملی در فروخوردن خشم از خود نشان می دهد.
3-5- فرو خوردن خشم در سه مرحله: 1-الگوپذیری 2- تصحیح نگرشها و کسب شناخت و دانش به مسائل خشم 3- آموزش و پرورش مهارت و توانمندی چگونگی مهار خشم و فروخوردن خشمگین شدن و بهتر از آن پیشگیری از خشمگین شدن و بهتر از آن تدبیر برای پیش نیامدن مسائلی که لازم باشد خشم را فرو خورد، از جمله ضروریات پرداختن
6- امام صادق علیه السلام:قالَ رَجُلٌ لِلنَّبی (ص): یا رَسُولَ اللهِ عَلِّمنی. فَقالَ : إذهَب فَلا تَغضَب؛ مردی به پیامبر اکرم(ص) عرض کرد: ای رسول خدا چیزی به من بیاموز، حضرت فرمود: برو و خشمگین مشو.جهاد النفس، ح 524.
1-6- نظریه در عبارت گفتمان (مردی به پیامبر اکرم(ص) عرض کرد: ای رسول خدا چیزی به من بیاموز، حضرت فرمود: برو و خشمگین مشو. )، دلالت دارد بر اینکه یکی از آموزشهای مهم زدودن رذیلتهای اخلاقی می باشد و پرداختن به سلامت نفسانی و برطرف نمودن بیماری خشم از ارزشمندی بسیار برخوردار است.2-2-6- یکی از وظائف مهم تعلیم و تربیت در سنین مختلف توجه به برطرف نمودن رذالتها و ناهنجاریهای نفسانی و اخلاقی و پرداختن به منزهی نفسانی و پیرایش و زدودن عیبهای نفس و اخلاق و منزهی و آراستن نفس و اخلاق به تعالی می باشد، بطور مثال برطرف نمودن خشم و مهارتها و توانمندیها و دانائی از تاثیرات بد خشم و پرداختن و پرورش نفس و خلقیات به سلامت و کمالات و فضائل لازم از ضروریات و توجهات غیر اجتناب ناپذیر فردی و اجتماعی جامعه و حاکمیتها می باشد.
3-6- جامعه تربیت نشده و تسلط نداشتن بر خشم موجب زشتی و انحرافات فرد و جامعه می شود و چنین جامعه و افراد آن از شخصیت منزه و رشد یافته به تعالی برخوردار نمی باشند و نمی تواند به جای خشمگین شدن و یا به رفتار رذیلتی دچار شدن، با تفکر و تعقل و تدبیر به تعالی مسائل را حل نماید و لذا پرداختن به سلامت و منزهی نفسانی و به رشد و تعالی رساندن آگاهیهای لازم و مهارتهای لازم به مطالعات و پژوهشها و طرحها و برنامه هائی دارد که در سنین مختلف رسانه ها و مدرسین و معلمان و مبلغین بطور شایسته و به کمالات لازم رفتارهایشان را به تعالی لازم میزان نمایند.
7- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، باید در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت و در اختیار انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ها برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، بگذارند.
2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، ادبیّات، بستر تبلیغات و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم پرداخته شود و آنرا به جامعۀ هدف عرضه نمایند.
گل افشان گل محمدی