اصول دین امامت
سخنران این نشست عبدالله صلواتی عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران بود که درباره موضوع «امتداد تمدنی غدیر مبتنی بر منظومه فکری شیعه» سخنرانی کرد. دبیری این نشست هم به عهده سعید حسنزاده دانش آموخته دکتری فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه تربیت مدرس بود.
حسن زاده در ابتدای جلسه گفت: یکی از مباحثی که در آثار برخی از فیلسوفان مورد توجه بوده بحث «نبوت» است که به آن هم از منظر حکمت نظری پرداخته میشده و هم از منظر حکمت عملی. در این مباحث درباره موضوعاتی چون ضرورت حضور نبی، اهمیت نبی و جایگاه آن در حکمت عملی و.. صحبت شده است. یکی دیگر از مباحثی که در سنت فلسفه اسلامی مورد توجه بوده بحث جانشین پیامبر بوده است که برخی به آن بیشتر پرداختند و برخی کمتر مثل علامه طباطبایی در برخی از آثارشان به این موضوع پرداختند.
تسمیه و محل غدیر خم، غدیر گودال آب است که بعد از گذشتن سیل بر جای میماند و به زودی خشک میشود. فعیل به معنی مفعول است یعنی بر جای مانده (مغدور) یا فعیل به معنی فاعل است یعنی خیانت کننده (غادر و غدار) چون در وقت حاجت خشک میشود و به تشنگان خیانت میکند.
معنای لغوی غدیر:
از مجموع معانی مختلفی که در فرهنگ های عربی برای غدیر ذکر کرده اند می توان تعریف زیر را به دست آورد: غدیر، آبگیر و محل پست طبیعی زمین است که آب باران یا سیل در آن جمع می شود و معمولاً آب آن تا فصل گرما نمی ماند.
جمع کلمه ی غدیر به ۴ صورت می آید: غُدر، غُدًر، أغدرُه، غُدَران. درباره ی علت نام گذاری«آبگیر» به «غدیر» که صفت مشبهه است، به دو جهت ذکر کرده اند :
۱٫ به معنای اسم مفعول از «مُغادَرَه؛ رفتن و باقی گذاشتن» و منظور آن است که سیل، آبگیر را پر می کند و آن را با آبش رها می کند و می رود.
۲٫ به معنای اسم فاعل از «غَدْر؛ حیله و مکر» حیله گر. منظور آن است که آبگیر با آب فراوانی که دارد، هنگام شدت احتیاج، آبش تمام می شود. ۱
معنای اصطلاحی غدیر:
در مسیر سیل هایی که در غرب عربستان از سمت شرقی تا دریای سرخ ادامه می یابد، آبگیرهای متعددی وجود دارد که با عبور سیل در هنگام بارندگی، آب در آن ها باقی می ماند و برکه هایی را تشکیل می دهد که مردم منطقه تا مدت ها از آب آن استفاده می کنند.
رسول خدا صلي الله عليه واله می فرمایند :
روز غدیر خم برترین عید امّت من است.
یَوْمُ غَدیرِِ خُمٍّ أفْضَلُ أعْیادِ أمَّتی.
The day of Ghadīr-i Khum is the best feast of my community (‘Ummah).
بحار الأنوار، جلد 97، صفحه 110.
https://janat1.ir/hadith/?SN=2779
امام جعفر صادق عليه السلام می فرمایند :
زیاد بن محمد گوید : بر امام صادق (علیه السلام) وارد شدم و گفتم : یا مسلمانان عیدى غیر از عید قربان و عید فطر و جمعه دارند ؟ امام فرمود : آرى ، روزى که رسول خدا (صل الله علیه واله) امیرمؤمنان (علیه السلام) را ( به خلافت و ولایت ) منصوب کرد .
روى زیاد بن محمد قال : دخلت على ابى عبد الله (علیه السلام) فقلت : للمسلمین عید غیر یوم الجمعة والفطر والاضحى ؟ قال : نعم ، الیوم الذى نصب فیه رسول الله (صلی الله علیه واله) امیرالمؤمنین (علیه السلام)
مصباح المتهجد : 736
رسول خدا صلي الله عليه واله می فرمایند :
هر کس به امّت من حدیثی رسانَد که به سبب آن سنّتی برپا شود یا در بدعتی رخنه افتد، بهشت از آنِ او خواهد بود.
مَنْ أدَّی إلی اُمَّتِي حَدیثاً یُقامُ بِهِ سُنَّةٌ أو یُثْلَمُ بِهِ بِدْعَةٌ فَلَهُ الجَنَّةُ.
He who gives my ummah a hadith by which a sunnah is stablished or is made a hole in a heresy, he deserves the Paradise.
میزان الحکمه، حدیث 3340
https://janat1.ir/hadith/?SN=2935
امام جعفر صادق عليه السلام می فرمایند :
در آموزش حدیث به فرزندانتان شتاب کنید پیش از آنکه مرجئه (منحرفان) زودتر از شما به سراغ آنها بروند.
بادِرُوا أوْلادََکُم بِالْحَدیثِ قَبْلَ أنْ یَسْبِقَکُمْ إلَیْهِمُ الْمُرْجِئَةُ.
Hasten to teach traditions (of Ahl al-Bayt) to your children before al-Murdji’a (the deviants) corrupt them.
کافی، جلد 6، صفحه 47
https://janat1.ir/hadith/?SN=3121
امام رضا عليه السلام می فرمایند :
هر که در مجلسی بنشیند که در آن معارف ما [اهل بیت] زنده شود, در روزی که قلبها میمیرد، قلب او نخواهد مرد.
مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً یُحْیَی فیهِ أمْرُنا, لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ القُلوُبُ.
The heart of who attends a gathering held for the revival of our doctrines, shall not die on the day when hearts die.
بحار الأنوار، جلد 49، صفحه 90
حضرت سيدالشهدا عليه السلام می فرمایند :
از نشانههای عالم، نقد سخن و انديشه خود و آگاهی از عمق نظرات مختلف است.
مِنْ دَلائِلِ العالِمِ اِنْتِقادُهُ لِحَديثِهِ وَعِلمُهُ بِحَقائِقِ فُنونِ النَّظَرِ.
From among the signs of a scholar are criticising his own words and thoughts and being aware of the depth of various views.
بحار الأنوار، جلد 78، صفحه 119
https://janat1.ir/hadith/?SN=3099
حضرت سيدالشهدا عليه السلام می فرمایند :
دوست تو کسی است که تو را از [گناه] باز دارد و دشمنت، آن که تو را [بدان] وادارد.
مَنْ أحَبَّکَ نَهَاکَ وَمَنْ أبْغَضَکَ أغْرَاکَ.
Your true friend is he who prevents you from committing sins, and your enemy is he who tempts you into doing so.
کنزالفوائد، صفحه 128
https://janat1.ir/hadith/?SN=2334
حضرت سيدالشهدا عليه السلام می فرمایند :
در خواستهای مردم از شما از نعمتهای خدا بر شماست، پس از این نعمتها خسته و ملول نشوید.
إنَّ حَوائِجَ النَّاسِ إلَیْکُم مِنْ نِعَمِ اللهِ عَلَیْکُمْ، فَلا تَمِلُّوا النِّعَمَ.
The fact that people need you is one of the blessings of Allah upon you. Therefore, do not feel any grievance about it
بحار الأنوار، جلد 74، صفحه 318
امام حسن مجتبي عليه السلام می فرمایند :
از تفکر غافل نشويد؛ زيرا تفکر حياتبخش قلب آگاهان و کليد درهای حکمت است.
عَلَيكُم بِالفِكرِ فَإنَّه حَياةُ قَلبِ البَصيرِ وَمََفاتِيحُ أبوَابِ الحِكمَةِ.
Don`t ever regret deep reflection and rationalisation, for thinkingrevives the alert heart and is a key to doors of wisdom.
بحارالانوار، جلد 78، صفحه 115
https://janat1.ir/hadith/?SN=3095
امام حسن مجتبي عليه السلام می فرمایند :
شوخی وقار را کم میکند و فرد ساکت بر هیبت خود میافزاید.
ألْمِزاحُ یَأْکُلُ الْهَیْبَةَ، وَقَدْ أکْثَرَ مِنَ الْهَیْبَةِ الصّامِت.
Humor degrades the dignity and a silent person increases his dignity.
بحار الأنوار، جلد 75، ص113
https://janat1.ir/hadith/?SN=2332
امام حسن مجتبي عليه السلام می فرمایند :
نعمت، امتحان و آزمایش الهی است.
النِّعْمَةُ مِحْنَةٌ.
God’s gifts are the Divine's tests
بحار الأنوار، جلد 78، صفحه 113
حضرت زهرا سلام الله عليها می فرمایند :
ما واسطۀ الهی در میان مخلوقاتش و برگزیدگان خدا و جایگاه قدس اوییم.
نَحْنُ وَسیلَتُهُ في خَلْقِهِ وَنَحْنُ خاصَّتُهُ وَمَحَلُّ قُدسِهِ.
We - Ahl al-Bayt- are God`s agents amongst people, we have been chosen by God, and we have been endowed with His holiness.
شرح نهجالبلاغه ابنابیالحدید، جلد 16، صفحه 211
https://janat1.ir/hadith/?SN=2897
امام محمد باقر عليه السلام می فرمایند :
هر كه خداوند را به وسيله ما بخواند و ما را واسطه قرار دهد رستگار و موفّق خواهد شد. و كسي كه غير از ما اهل بيت را وسيله گرداند نااميد و هلاك خواهد گشت.
مَنْ دَعَا اللهَ بِنا أفْلَحَ، وَ مَنْ دَعاهُ بِغَيْرِنا هَلَكَ وَ اسْتَهْلَكَ.
أمالي شيخ طوسي، جلد 1، صفحه 175
https://janat1.ir/hadith/?SN=625
رسول خدا صلي الله عليه واله می فرمایند :
اهل بیت من چون کشتی نوحاند؛ هر که بر آن نشیند نجات یابد و آنکه از آن تخلف کند هلاک گردد.
مَثَلُ أهلِ بَیْتی کَمَثَلِ سَفینَةِ نوحٍ مَن رَکِبَها فَقَد نَجَی وَمَن تَخَلَّفَ عَنها فَقَد هَلَکَ.
The parable of my Ahl al-Bayt is similar to that of Noah’s Ark. Whosoever embarks it will certainly get rescued, but he who refuses to board it will surely get drowned.
عیون الأخبار، جلد 1، صفحه 211
https://janat1.ir/hadith/?SN=2959
امام سجاد عليه السلام می فرمایند :
عمّهام زینب، با وجود همۀ مصیبتها و رنجهایی که در مسیرمان به سوی شام بر او فرود آمد، حتّی یک شب اقامۀ نماز شب را فرو نگذاشت.
إِنَّ عَمَّتِی زَیْنَبَ، مَعَ تِلْکَ المَصَائِبِ وَالمِحَنِ النّازِلَةِ بِهَا فِی طَرِیقِنَا إِلَی الشَّامِ، ما تَرَکَتْ [تَهَجُّدَهَا] لَیْلَةً.
Despite all the tragic events and the sufferings my aunt, Zaynab, experienced on our journey [from Karbalā] to Damascus, she did not miss her prayer vigils, even for one night.
وفیات الأئمّه، صفحه 441
https://janat1.ir/hadith/?SN=4014
امام سجاد عليه السلام می فرمایند :
رحمت خدا بر عباس باد! ایثار کرد، بسیار نیکو جنگید و جان خویش را فدای برادرش کرد.
رَحِمَ اللهُ العَبَّاسَ، فَلَقَدْ آثَرَ، وَ أبْلَی، وَ فَدَی أخَاهُ بِنَفسِهِ.
May God bless 'Abbās's soul! He devoted himself, fought beautifully, and sacrified himself for his brother.
خصال، جلد 1، صفحه 68
https://janat1.ir/hadith/?SN=2656
امام سجاد عليه السلام می فرمایند :
عباس نزد خداوند منزلتی دارد که روز قیامت همۀ شهیدان به آن رشک میبرند.
إنّ لِلْعَبّاسِ عِنْدَ اللهِ تَبارَکَ وَتَعالَی لَمَنزِلَةً، یَغْبِطُهُ بِها جَمیعُ الشُّهَداءِ یَوْمَ القِیامَةِ.
On Judgment Day, Abbās has such a degree in the sight of Allah that all martyrs will envy him.
خصائص، جلد 1، صفحه 68
https://janat1.ir/hadith/?SN=2789